پس از نوشتن کتاب چه مراحلی انجام می‌شود؟
پس از نوشتن کتاب چه مراحلی انجام می‌شود؟
بسیاری افراد از من می‌پرسند من کتاب آماده برای انتشار دارم؛ مراحل انتشار آن چیست؟
باید گفت که ممکن است فقط برای دل خودتان تصمیم به انتشار کتاب داشته باشید مثلاً
نامه‌های عاشقانه‌ی خودتان به همسرتان را بخواهید به‌صورت کتاب منتشر کنید؛ مثل کتاب
«چهل نامه‌ی کوتاه به همسرم» نوشته‌ی نادر ابراهیمی یا چاپ کتابی از گفتگوهایی که با
فرزندانتان داشته‌اید؛ این نوع کتاب‌ها بیشتر شخصی هستند و هرچند امکان انتشار آن‌ها وجود دارد.
اما نباید پس از چاپ انتظار داشته باشید که بتوانید در کتاب‌فروشی‌ها این کتاب‌ها را بفروشید
مگر این‌که متن‌های زیبا و جذابی نوشته باشید و فعالیت مارکتینگ خوبی نیز بر روی آن انجام
دهید که در این صورت امکان فروش کتابتان در کتاب‌فروشی‌ها هم هست .
اما چنین کتابی را به هدف فروش در کتاب‌فروشی نباید منتشر کنید.
حال فرض می‌کنیم که کتابی برای فروش نوشته‌اید و کتاب آماده است و می‌خواهیم ببینیم
از وقتی‌که کتاب آماده شد تا وقتی‌که در پیشخوان کتاب‌فروشی قرار بگیرد و عرضه شود
چه مراحلی را باید انجام دهیم.
پس‌ازاینکه شما کتابتان را نوشتید و برای چاپ به ناشر دادید؛ مرحله‌ای به نام صفحه‌آرایی
داریم. اگر شما کتاب‌های قدیمی بازار را نگاه کنید، مشاهده خواهید کرد که کل متن کتاب
خیلی فشرده و با فونت‌های غیرجذاب نوشته شده و درنتیجه وقتی چند صفحه از آن کتاب
را می‌خوانید احساس می‌کنید که خسته شده‌اید.
امروزه برای خسته نشدن خوانندگان از مطالعه، کتاب‌ها را صفحه‌آرایی می‌کنیم یعنی اطلاعات
کتابمان را طوری می‌چینیم که خوانندگان از خواندن کتاب زود خسته نشوند و هم احساس
ارتباط بهتری داشته باشند.
در‌حال‌حاضر، برای انجام صفحه‌آرایی، بیشتر از نرم‌افزار Indesign استفاده می‌کنیم.
نرم‌افزاری که توسط شرکت «ادوبی[۱]» ساخته شده و ابزاری تخصصی برای صفحه‌آرایی
با توانایی چینش تصویرها و متن در صفحه با قابلیت مانور خیلی بالاست.
در مرحله‌ی بعدی و قبل از این‌که کتاب به چاپخانه برود ما به یک سِری مجوز نیاز داریم که
این مجوزها را از مراکز مختلف باید بگیریم تا بعد بتوانیم کتاب را برای چاپ ارسال کنیم.
مراحل اداری مجوزِ موردنیاز برای چاپ کتاب چند قسمت است.
اولین مرحله اختصاص دادن شماره‌ای بین‌المللی به هر کتابی هست که در هر نقطه‌ای از جهان
قرار است منتشر شود. به شماره‌ی بین‌المللی کتاب، اختصاصاً «شابک» گفته می‌شود
و انگلیسی آن ISBN است.
اگر در صفحه‌ی اول هر کتابی به شناسنامه‌ی آن کتاب نگاه کنید؛ شماره‌ای را مشاهده خواهید کرد
که معمولاً با ۹۷۸ شروع می‌شود؛ این شماره که مثل شماره‌ی ملی اشخاص است؛ یک شماره‌ی
بین‌المللی است که هر کتابی در کل دنیا با آن شماره مورد شناسایی قرار می‌گیرد.
در حال حاضر مرجع صادرکننده‌ی این شماره در ایران، «خانه‌ی کتاب» است آن‌ها شابکی را
به کتابتان اختصاص می‌دهند و شما شابک را در شناسنامه‌ی کتاب درج می‌کنید و کتاب را
به کتابخانه‌ی ملی به بخشی به نام «فیپا» یا فهرست‌نویسی می‌فرستید.
فهرست‌نویسیِ پیش از انتشار، بر اساس اطلاعاتی که در کتاب شما وجود دارد تقسیم‌بندی
می‌شود و شماره‌ی دیگری به کتاب اختصاص می‌دهند به نام «رده‌بندی دیویی»، شماره‌بندی کنگره.
این موارد، استانداردهای معمول کتاب است تا کتاب شما بر اساس همین اطلاعات فهرست‌نویسی،
دسته‌بندی شود و در کتاب‌خانه‌های مختلف قرار بگیرد.
وقتی شابک کتاب و فهرست‌نویسی کتاب یا همان فیپا را دریافت کردیم، این اطلاعات را دوباره
در شناسنامه‌ی کتاب درج کرده و کتاب را به اداره‌ی «وزارت ارشاد» برای اخذ مجوز چاپ ارسال
می‌کنیم، در آنجا کتاب را بررسی می‌کنند تا ازلحاظ محتوایی با موازینی که دارند مغایرتی
نداشته باشد اگر کتاب مغایرتی با موازین یادشده نداشت، یک مجوزِ پیش از انتشار برای
کتاب شما صادر می‌شود.
اگر هم نکته‌ها یا مواردی مغایر با آیین‌نامه‌های آن‌ها در محتوای کتاب باشد؛ ابلاغیه‌ای به
شما می‌دهند که تغییراتی در محتوای کتاب انجام دهید و بعد از اِعمال آن تغییرات، مجوز
کتاب شما صادر و کتاب وارد مرحله‌ی چاپ می‌شود.
توجه داشته باشید که به‌جز مراحل اجرایی کار، چند مرحله‌ی اداری هم وجود دارد که با واگذاری
این امور به یک شرکت انتشاراتی سرعت کار تسریع می‌شود.
اکنون حالت‌های مختلفی را که می‌توانید مجوزهای لازم را برای چاپ کتاب بگیرید؛ توضیح می‌دهم:
حالت اول عبارت از این است که شما، هم مؤلف کتاب باشید و هم ناشر آن‌که به این حالت
اصطلاحاً «ناشر- مؤلف» گفته می‌شود. در حالت ناشر- مؤلف، شما خودتان به تک‌تک اداره‌های
مختلف مراجعه می‌کنید و مجوزهای موردنیاز را اخذ می‌کنید؛ یعنی به خانه‌ی کتاب رفته
و شابک می‌گیرید، به کتابخانه‌ی ملی می‌روید و کارهای فهرست‌نویسی را پیگیری کرده
و انجام می‌دهید؛ به اداره‌ی ارشاد (اداره‌ی کتاب) رفته و مجوز می‌گیرید و دوباره از همان
اداره اعلام وصول کتاب را دریافت می‌کنید.
دو نکته در اینجا مطرح است؛ یکی این‌که سازمان‌های مختلفی که در کار شما دخیل هستند
پراکندگی جغرافیاییِ زیادی دارند و از طرف دیگر شما با مراحل اداری اخذ مجوزِ کتاب چندان
آشنایی ندارید و به همین دلیل اگر بخواهید به‌عنوان ناشر- مؤلف عمل کنید، بارها به مشکلات
کوچک و بزرگی برخورد خواهید کرد؛ به‌عنوان‌مثال، خواهید دید که فلان مدارک که لازم بود
را تکمیل نکرده‌اید یا در موردی کمبود دارید و به‌احتمال‌زیاد در این رفت‌وآمدها وقت زیادی
از شما تلف خواهد شد. به نظر من روش ناشر- مؤلف، روش چندان ایده آلی نیست.
در حالت دوم، شما می‌توانید کتابتان را به یک ناشر واگذار کنید که تمامی این مراحل را برای شما
انجام دهد. همان‌طور که شرکت‌هایی هستند که با درج آگهی در روزنامه‌ها خدمات ثبت شرکت
انجام می‌دهند و شما می‌توانید این مورد را به چنین شرکت‌هایی ارجاع داده و کار ثبت شرکتتان
را انجام دهید؛ ناشرانی نیز هستند که به سبک‌های مختلف با شما تعامل خواهند کرد.
ممکن است یک گروه از ناشران به خاطر رقابت زیادی که در بازار وجود دارد در مقابل دستمزدی
اندک برای شما فقط مجوز چاپ کتاب، شامل همه‌ی موارد شابک، فهرست‌نویسی، مجوز پیش
از چاپ و اعلام وصول را اخذ کنند؛ این کار، شما را از انجام آن‌همه مراحل طولانیِ رفتن به
ادارات مختلف معاف می‌کند ولی باقی مراحل چاپ کتاب با خودتان است.
گروه دیگری از ناشران هستند که مجوز چاپ کتاب را خودشان اخذ می‌کنند و فایل نسخه‌ی
نهایی کتاب صفحه‌آرایی‌شده را نیز از شما تحویل می‌گیرند و کتاب را برای شما چاپ هم می‌کنند
و نسخه‌ی چاپ شده و اعلام وصول شده که اجازه‌ی فروش دارد را نیز به شما تحویل می‌دهند.
یک گروه از ناشران هم وجود دارند که در بازار کتاب دارای هویتی خاص هستند و جامعه‌ای
از مخاطبان برای خود ساخته‌اند. آن‌ها به‌واسطه‌ی این جامعه‌ی مخاطبان و امکان فروشی که دارند
اگر کتابی را برای چاپ بپذیرند؛ نه‌تنها پولی بابت مجوز و سرمایه‌گذاری چاپ کتاب از شما
نمی‌گیرند؛ بلکه یک پولی هم به‌عنوان حق تألیف به شما می‌دهند. اگر بپرسید چرا؟
پاسخ این است که چون به‌مرور زمان فهرستی از مشتریان برای خودشان ساخته و برخی
استانداردها برای کار خودشان ثبت و ایجاد کرده‌اند که نام آن انتشارات، تضمین‌کننده‌ی کیفیت
کتاب شده است و مخاطبان از خوب بودن کیفیت کتاب‌های آن انتشاراتی همیشه مطمئن هستند.
حال اگر قرار است به‌صورت حرفه‌ای فعالیت فروش اطلاعات یک کسب‌وکار را داشته
باشید؛ می‌توانید چنین استانداردهایی را خودتان برای خودتان ایجاد کرده و در صف طولانی
چاپ کتاب چنین ناشرانی قرار نگیرید و زمانی طولانی را تلف نکنید و علاوه بر آن مجبور به
رعایت برخی از محدودیت‌ها ازنظر محدودیت تعداد صفحه یا موارد دیگر که در کار چنین
ناشرانی وجود دارد نباشید؛ بنابراین بهترین روش برای شما به‌عنوان کسی که در فعالیت
مرتبط با داده‌ها و فروش اطلاعات کار می‌کند .
این است که با ناشری کار کنید که خدمات اخذ مجوز و نیز خدمات چاپ را باهم عهده‌دار شود
و کتاب چاپ‌شده را تحویل شما بدهد و شما فقط تولید محتوا کرده و برای چاپ کتاب
سرمایه‌گذاری کنید. به‌عنوان فروشنده‌ی اطلاعات این بهترین روش برای شما است.
[۱] Adobe Systems)) شرکت آمریکاییِ سازنده‌ی نرم‌افزار.
برای مطالعه سایر آموزش های رایگان اینجا کلیک کنید